NOS: universiteiten in de ban van geopolitiek
27-03-2025
Op Nederlandse universiteiten zijn de laatste jaren honderden internationale samenwerkingen en sollicitaties van buitenlandse onderzoekers niet doorgegaan, omdat die mogelijk te veel risico’s zouden opleveren. Dat is gebeurd op advies van speciale teams die de Nederlandse universiteiten hebben opgericht om te voorkomen dat gevoelige kennis en technologie in verkeerde buitenlandse handen komen. Dit blijkt uit antwoorden op vragen die de NOS heeft gesteld aan de tien universiteiten die in de praktijk het meest te maken hebben met dilemma’s op het gebied van kennisveiligheid. Daarbij gaat het niet alleen om het weglekken van sensitieve informatie. Nederlandse kennisinstellingen letten er ook op dat buitenlandse mogendheden als China, Rusland of Iran geen invloed krijgen op onderwijs en onderzoek in ons land of studenten uit eigen land onder druk zetten. Ook mogen er geen mensenrechten in het geding zijn bij internationale samenwerkingen. Sinds 2022 wordt er in de academische wereld harder gewerkt aan het verhogen van de veiligheid. Toen waarschuwde de nationaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid (NCTV) voor met name China. Dat land zou ervoor zorgen dat ‘Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers op grote schaal doelwit zijn van diverse (digitale) aanvalscampagnes die proberen hoogwaardige technologie buit te maken’. Op de TU Delft, de grootste technische universiteit van het land, krijgt het speciale adviesteam inmiddels zo’n 700 zaken per jaar voorgelegd, meldt de NOS. Delft ontwikkelt veel sleuteltechnologie en doet bijvoorbeeld raketonderzoek. Meestal valt de risicoanalyse positief uit. In ongeveer 15 procent van de gevallen is het advies in Delft negatief. Op de Technische Universiteit Eindhoven is 30 procent van de adviezen negatief, mogelijk omdat daar een ander soort zaken wordt voorgelegd. Soms is het advies positief, maar onder voorwaarden. Zoals bij reizen naar risicolanden, waarbij Nederlandse wetenschappers eerst alle gevoelige informatie van hun laptops moeten halen.