Naam kan van invloed zijn op schooladvies

13-03-2025

Leerlingen in Nederland krijgen niet altijd een schooladvies dat aansluit bij hun cognitieve capaciteiten. Uit het onderzoek ‘(On)gelijke start’ van SCALIQ blijkt dat bijna 20 procent van de havo-leerlingen een intelligentiescore behaalt die hoger ligt dan het gemiddelde van vwo-leerlingen. Ook blijken leerlingen met een Arabische, Afrikaanse of Spaanse naam gemiddeld op een lager schoolniveau te worden ingeschaald dan Europese leerlingen met dezelfde intelligentie.

Het onderzoek laat een verband zien tussen naamcategorieën en schoolplaatsing. De oorzaken van een te lage schoolplaatsing zijn in deze studie niet onderzocht. Mogelijk heeft het te maken met factoren als de sociaaleconomische status, migratieachtergrond en thuissituatie van leerlingen.

Tegenover RTL Nieuws vertelt Meriëm Najjar (32) over haar ervaringen. Zij kreeg tegen haar eigen verwachting in op de basisschool een vmbo-advies. Op haar 27e kwam ze erachter dat ze hoogbegaafd is. ‘Mijn eerste gedachte was: waarom is dit niet herkend op de basisschool?’

Meriëm heeft een Marokkaanse achtergrond en groeide op ‘in een christelijk dorp met veel Sanders en Willemijns in de klas’. ‘Ik was de enige met een hoofddoek’, vertelt ze. Toen zij vmbo-advies kreeg, was ze van slag. Ze herkende zich er niet in. ‘Ik dacht: dit is niet wie ik ben, ik ben slimmer dan dat.’ Meriëm noemt zichzelf timide. Daardoor durfde ze niet tegen het advies in te gaan.

De middelbare school waar de jonge Meriëm naartoe ging, nam een instaptoets af bij alle nieuwe leerlingen. Daaruit bleek dat ze havo aankon. Door die uitslag, stroomde ze in in de combiklas vmbo-t/havo. De eerste twee jaren op de middelbare school deed ze enorm haar best om door te stromen naar het havo. Dat lukte. Tegenwoordig werkt Meriëm als specialist hoogbegaafdheid.

‘Het schooladvies dat je krijgt, heeft veel invloed’, zegt ze nu. ‘Het bepaalt de rest van je carrière. En als je te laag wordt ingeschat, kan dat twee gevolgen hebben. Of je gaat je heel erg vervelen, of je gaat je heel erg bewijzen. Ik deed dat laatste. Doordat het advies lager uitviel, ging ik enorm aan mezelf twijfelen. Ik deed er alles aan om erbij te horen en daardoor verloor ik een stukje van mijn identiteit.’